Karenhuis
Alkmaar
Restauratie en Herbestemming
Van Alckmaer voor Wonen
‘Restauratie van een vroege Duiker’
Locatie
Het complex ligt enigszins verscholen in een rustige vooroorlogse woonwijk met smalle straatprofielen, op loopafstand van het station en het oude centrum van Alkmaar.
Het gebouw is gesitueerd tussen de Krelagestraat, de evenwijdig daaraan lopende Leeghwaterstraat en de Zocherstraat. In de prijsvraag werd gevraagd om een gebouw van twee bouwlagen dat qua architectuur aansluit bij de tegenovergelegen ambachtsschool.
Functie
Na analyse van de historie en structuur van het gebouw zijn een aantal modelstudies gemaakt en is op basis van een voorkeursmodel de haalbaarheid onderzocht. Dit heeft geresulteerd in een conceptschets voor herindeling van het Rijksmonument. Behalve appartementen voor jongeren en ouderen zijn ook twee groepswoningen voor mensen met een handicap gerealiseerd waarmee het programma aansluit bij de oorspronkelijke filosofie van het gebouw. De zolderverdieping is geschikt gemaakt voor dagbesteding, logeerunits en zorggelieerde functies.
In het plan zijn technische en domotica voorzieningen geïntegreerd die anticiperen op toekomstige aanpassingen en mutaties.
Vorm
De oorspronkelijke brede gangen zijn hersteld, zoveel mogelijk conform de authentieke detaillering en afwerking. Subtiele toevoegingen van glasstroken bij de entrees naar de appartementen zorgen voor meer transparantie en accentueren de in gele IJsselsteentjes gemetselde borstweringen. Op de posities waar vroeger houten banken en servies-
kasten waren, zijn nu lambriseringen met houten akoestische panelen aangebracht. De twee hoofdtrappenhuizen, symmetrisch gelegen aan weerszijde van het centrale deel van het complex zijn met stalen trappen met glazen balustraden doorgezet naar de zolderverdieping. In de vide van het linker trappenhuis is een glazen lift geplaatst. De royale trappen en nieuwe vides op de zolder zorgen voor een prachtige ruimtelijke verbinding en zichtrelatie tussen de verdiepingen. Op de verdiepingen zijn voor voldoende daglichttoetreding lichtstraten in de nok aangebracht tussen de schoorstenen. Deze geven een prachtig strijklicht op de schoorsteenkanalen en verlichten de zolderruimte en kapconstructie. De centraal gelegen dagbestedingsruimte is voorzien van een gereconstrueerde dakkapel met uurwerk. Deze van oorsprong gesloten dakkapel is nu voorzien van glas en een opaalglazen wijzerplaat. Bij de twee overige bestaande dakkapellen zijn de naar binnen draaiende deuren opengezet en zijn glasplaten in het deurkozijnen geplaatst. De hoofdentree is gereconstrueerd op basis van oude foto’s en tekeningen en voorzien van glazen entreedeuren die zorgen voor meer daglicht, transparantie en sociale controle. De kleurstelling van het schilderwerk bij het exterieur -kozijnen, dakranden, balustrade op tuinmuren- en de algemene ruimten in het interieur is gebaseerd op de authentieke kleuren die zijn aangetroffen bij de kleurhistorische verkenning. Alle nieuwe ingrepen en toevoegingen in en aan het gebouw zijn ruimtelijk geïntegreerd in de bestaande structuur van het gebouwd waarbij in de verschijningsvorm zoveel mogelijk is gematerialiseerd in glas. Wij achtten deze ingrepen in overeenstemming met de geest van Duikers oeuvre.
Juryrapport Arie Kepplerprijs 2011
“De restauratie van het Karenhuis uit 1918 – 1919 aan de Krelagestraat te Alkmaar is zeer vakkundig uitgevoerd en heeft geleid tot een aansprekende vernieuwing van de bestemming. Het gebouw is een van de eerste ontwerpen van het architectenduo Duiker en Bijvoet. De architectuur, duidelijk beinvloed door de Amsterdamse School, was door diverse ingrepen in de tijd ingrijpend aangetast.
De jury prijst de lef om zo minutieus de aantastingen in de tijd terug te draaien. Het monumentale karakter van het pand is hersteld en waar mogelijk versterkt. In het gebouw zijn 12 appartementen ondergebrachten twee groepswoningen voor elk zes clienten van ’s Heeren Loo zorggroep. Zorgvuldig is de historie van het pand bestudeerd, waardoor er gemotiveerd kon worden gekozen hoe dingen aan te pakken, zoals de nieuwe positie voor de lift. Het kenmerkende interieur is niet ondergeschikt gemaakt aan de nieuwe (woon)functie door koppeling van oude woonunits tot grotere woonruimten. De woningen hebben soms zeer spannende plattegronden door de combinatie van woonunits en de koppeling aan de gangruimte. De zolder is fraai toegankelijk en bruikbaar gemaakt door de concentratie van licht vanuit de nok.
De jury complimenteert de initiatiefnemers met deze prachtige restauratie vanwege de combinatie van raffinement en taaie vasthoudendheid, waarbij vooral de laatste eigenschap niet alleen betrekking heeft op de ontwerper maar zeker en vooral ook op de opdrachtgever. De jury is daarnaast ook onder de indruk van de gepassioneerde wens om iets te doen voor een specifieke doelgroep.”
